کارکرد رسانه در مدیریت بحران

اپیزود اول: ینگه دنیا

بعد از حملات ۱۱ سپتامبر، تصویری منتشر شد که چند نفر در میان خرابه‌ها مشغول برافراشتن پرچم ایالات متحده هستند. آن عکس چنان در شبکه‌های تلویزیونی پخش شده و خبرها چنان حول آن چرخید که به نمادی از وحدت مردم امریکا تبدیل شد.

اپیزود دوم: همین حوالی

پس از سیل ویرانگری که از روزهای ابتدایی سال جدید نقاط مختلفی از کشور را درگیر کرده، عکس‌های سراسر غم‌زده از ویرانی‌ها منتشر می‌شد، اما در این میان عکسی که روح الله خسروی روز ۱۹ فروردین از میدان روبه‌روی شهرداری پلدختر گرفته، حس دیگری دارد.

چندین نفر از گروه‌های مختلف اجتماعی، در تلاشی مشترک، مشغول برافراشتن پرچم ایران هستند، آن هم در حالی که در پس زمینه تصویر، هنوز ویرانی‌های ناشی از سیل به چشم می‌خورد.

اپیزود سوم: رسانه‌ها 

اینکه تصویر اول آنچنان بلوایی به پا کرد و تصویر دوم در سکوت تنها توسط چند کاربر شبکه‌های اجتماعی به صورت محدود منتشر شد، یک نکته مهم را گوشزد می‌کند: کارکرد رسانه.

در اصول روزنامه‌نگاری بحثی وجود دارد به نام «روزنامه‌نگاری بحران». رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در شرایط بحران سه وظیفه مهم را بر عهده دارند، اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی در خصوص شرایط بحران و کاستن از خسارات؛ اعلام عمق فاجعه و خسارات به مسئولین؛ و از همه مهمتر مدیریت افکار عمومی و جلوگیری از تشدید بحران.

به عقیده نظریه‌پردازان علوم ارتباطات، در شرایط بحران رسانه‌ها وظیفه دارند علاوه بر اطلاع‌رسانی از میزان و عمق بحران، با کنترل افکار عمومی و اطلاع‌رسانی صحیح از اقدامات انجام شده سبب همدلی بین مردم و مسئولین شده و با تزریق روح امید و وحدت از شدت آسیب‌های روحی ناشی از بحران بکاهند.

اصلی که متاسفانه اکثر رسانه‌های ما یا از این سوی بام آن افتادند یا از سوی دیگر آن.

با یک جستجوی ساده در بین خبرها آنچه بیشتر به چشم می‌آید رفتار دوگانه و غیر حرفه‌ای بیشتر رسانه‌هاست که یا آنقدر بر عمق فاجعه تاکید می‌کنند که سبب ترس بیشتر مردم و گسترش حس ناامیدی در جامعه می‌شوند و یا مطالبی منتشر می‌کنند که گویی هیچ اتفاقی نیفتاده و مردم در رفاه کامل مشغول سیل‌بازی هستند.

این قبیل رفتارها اول از همه اعتماد مردم به رسانه را از بین برده و سپس بازار شایعات را داغ می‌کند. وقتی این اتفاقات افتاد روح امید در میان مردم کمرنگ خواهد شد و در چنین شرایطی نه میتواند رفتار مردم را پیش‌بینی کرد و نه امیدی به اصلاح وضعیت موجود داشت.

در جوامع جهان سومی، مدام صحبت از حمایت و کمک‌های مردم و اقدامات و برنامه‌های مسئولین می‌شود در حالی که رسانه به عنوان رابط و هماهنگ کننده همه موارد فوق مورد غفلت قرار گرفته و آش و کاسه همین خواهد بود که تا کنون بوده است.

اگر بخواهیم مسیر توسعه را به سرعت طی کنیم، مهمترین عاملی که تا کنون توجه چندانی به آن نشده است، رسانه و کارکرد رسانه است. مخلص شما/ سردبیر

پی‌نوشت: یادداشت سردبیر در پایگاه خبری تحلیلی عقیق زرین